Het PFAS-schandaal en PFAS-doofpot

PFAS is inmiddels een groot wereldwijd probleem aan het worden. Dus ook in Nederland is PFAS een ernstig probleem en zelfs ons bloed en dat van zuigelingen bevatten hoge concentraties PFAS. In Zeeland is het water zo ernstig vervuild geraakt met giftige PFAS-stoffen dat er geen vis meer gegeten mag worden uit de Westerschelde. PFAS, ook wel ‘forever chemicals’ genoemd omdat ze in het milieu vrijwel niet afbreken, kunnen al bij een zeer kleine dosis schadelijk zijn voor het immuunsysteem en bij hogere blootstelling kankerverwekkend.

In België ontstond vorig jaar grote commotie toen bleek dat chemiebedrijf 3M in Antwerpen jarenlang enorme hoeveelheden PFAS in de Schelde heeft geloosd en daarmee de omgeving, tot in Zeeland aan toe, ernstig heeft vervuild. Het schandaal leidde tot een parlementair onderzoek en het stilleggen van de fabriek. Tot nu toe wezen alle vingers naar 3M, maar ondanks het ingrijpen bij dit bedrijf wordt het PFAS-gehalte in de Westerschelde niet minder. Hoe kan dat? Zembla volgt het PFAS-spoor en ontdekt een andere belangrijke bron van de PFAS-vervuiling, met grote gevolgen voor Nederland.

De lokale onafhankelijke politieke partij “Onafhankelijk Papendrecht” (OP) is met dit onderwerp al jaren bezig en we zijn blij dat er nu meer media aandacht voor dit probleem komt. Op initiatief van OP heeft het laboratorium van de VU onder leiding van Prof. Jacob de Boer eerder watermonsters genomen van het drinkwater in Papendrecht. Daaruit bleek dat er veel te veel PFAS in het drinkwater aanwezig waren. Tevens heeft OP bepleit om iedere Papendrechter in de gelegenheid te stellen om een bloedmonster te laten nemen, maar daar wilde de gemeenteraad geen financiën voor vrij maken… Het is dus al geruime tijd bekend dat de PFAS vervuiling ook in Papendrecht een groot probleem is. Het duurde alleen erg lang voordat er actie kwam.

Toen PFOA in 2012 werd uitgefaseerd (niet meer gebruikt mocht worden) werd die stof door GenX vervangen. Er waren direct al vermoedens dat GenX net zo giftig was als PFOA. OP stelde daar toen al vragen over, we praten dan over de jaren 2015/2016/2017, maar ontkenning van de gevaren is wat wij hebben gezien en te horen hebben gekregen. Toch werd de zaak, ook in Europees verband, nader onderzocht. En wat bleek? GenX bleek net zo giftig te zijn als PFOA. Vanaf 2019 staat de stof GenX ook op de lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen. Dat zijn stoffen die worden uitgefaseerd; dat zijn giftige stoffen die niet meer mogen worden gebruikt. Het komt erop aan alert te zijn én te blijven! OP heeft hierin plaatselijk een leidende rol gespeeld en successen geboekt. (bron)

Wat is PFAS en wat is het gevaar?

De afkorting PFAS is de verzamelnaam voor meer dan 6000 chemische stoffen en staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Dit zijn door ons gemaakte stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. PFAS zijn bestand tegen hoge temperaturen en zijn water-, vuil-, en vetafstotend. Ze komen in heel veel producten voor! En nu zitten deze stoffen dus ook in onze grond en rivierwater en daarmee ons drinkwater.

De stoffen komen in het milieu door fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Ook kan het in het milieu komen door gebruik van PFAS-houdende producten, zoals blusschuim, impregneermiddel voor textiel, en smeermiddelen en de anti-aanbak laag in pannen. Het RIVM concludeert na herberekening van eerder onderzoek dat mensen in Nederland te veel van het schadelijke PFAS binnenkrijgen via voedsel en drinkwater. (bron)

Gezondheidsrisico’s van PFAS
De effecten variëren naargelang de onderzochte soort PFAS, maar zijn vooral:

• beperking of ontregeling van de immuniteit
• verstoring van de hormoonbalans
• verstoring van de leverfunctie.

PFAS-doofpot

Vrijwel de hele aarde is vervuild met giftige PFAS-chemicaliën. Deze ‘forever chemicals’, verwerkt in bijvoorbeeld cosmetica en anti-aanbaklagen van pannen, worden onder meer in verband gebracht met kanker, nierbeschadiging en hartaandoeningen en zorgen voor een verminderde werking van het immuunsysteem.

PFAS zijn niet of nauwelijks afbreekbaar in het milieu en zitten inmiddels in het bloed van bijna alle mensen. Wereldwijd zijn er al zeker driehonderd diersoorten mee besmet. In de Verenigde Staten barst in 2015 een gigantisch milieuschandaal los als blijkt dat chemiebedrijf DuPont, een van de grootste verspreiders van de giftige stof, decennialang zweeg over de gevolgen van PFAS voor mens en milieu.

Een kopie van de Amerikaanse fabriek staat sinds begin jaren ‘60 aan de rivier de Merwede in Dordrecht. Wat wisten ze daar al die jaren over het gevaar? Aan de hand van Amerikaanse rechtbankstukken, open source onderzoek en vertrouwelijke documenten reconstrueert Zembla wat de industrie wist op welk moment en wat ze met die kennis deden. En stuit daarbij op onthullende nieuwe informatie. (bron)

Wat is er gebeurd na de Zembla-onthullingen over PFAS?

De onthullingen van Zembla over chemie-bedrijf Chemours dat de omgeving van Dordrecht jarenlang ernstig vervuild heeft met grote hoeveelheden giftige en kankerverwekkende PFAS, heeft veel stof doen opwaaien. Wat is er sindsdien gebeurd?

Het chemisch bedrijf Chemours (voorheen Dupont) in Dordrecht wist al dertig jaar van de ernstige PFAS-vervuiling in grondwater in de omgeving, maakte Zembla afgelopen week bekend. PFAS wordt in verband gebracht met kanker, nierbeschadiging en hartaandoeningen en zorgen voor een verminderde werking van het immuunsysteem.

Protestactie
Bij het chemisch bedrijf Chemours in Dordrecht wordt wekelijks geprotesteerd, afgelopen weekend was het protest, na de uitzending van Zembla, drukker bezocht dan normaal. Waar er op een ‘gewone’ zaterdagochtend zo’n 20 tot 25 mensen verzamelen bij het bedrijf, waren dat er nu 150, schrijft NOS. ‘Dit is een historische week’, aldus Joop Keesmaat van actiegroep Gezondheid voor alles. ‘Eindelijk, eindelijk wordt nu ook de politiek wakker. Onze hoofdtaak is nu om iedereen ook wakker te houden. Tot nu toe zijn we altijd een heel fatsoenlijke actiegroep geweest, maar we gaan nu een stukje verder. Liegen, bedriegen, het mag allemaal niet beloond worden’, citeert AD hem.

Politiek voert de druk op
De Provinciale Staten in Zuid-Holland wil de leiding van Chemours ter verantwoording roepen in een hoorzitting. ‘Als Dupont/Chemours al langer wist van de schadelijkheid van PFOA zonder dit te melden, dan lijkt ons dat een zaak voor het OM om dit nader te onderzoeken’, aldus Gedeputeerde Frederik Zevenbergen tegen het Leidsch Dagblad. De hoorzitting zal na het zomerreces plaatsvinden. Voorafgaand aan de hoorzitting zullen de Provinciale Staten debatteren over het bedrijf, daar mogen ook werknemers, omwonenden en lokale bestuurders hun verhaal doen.

Minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers laat in een reactie aan de NOS weten het ‘buitengewoon ernstig’ te vinden als blijkt dat er informatie over de gezondheidsrisico’s van PFAS geheim is gehouden.

Juridische procedure
Vier Zuid-Hollandse gemeenten (Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden) hadden al eerder – naar aanleiding van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) – een juridische procedure aangespannen tegen het bedrijf. Eind september oordeelt de rechter of het bedrijf aansprakelijk wordt gesteld voor de schade veroorzaakt door PFAS-uitstoot. (bron)