Schoon drinkwater uit de kraan wordt steeds duurder. Het wordt steeds moeilijker om drinkwater schoon uit de kraan te laten stromen, waarschuwen drinkwaterbedrijven. Ze beschikken in ons land over voldoende water, maar het kost steeds meer geld om dat drinkbaar te maken. En als er niets gebeurt aan de lozing van chemische stoffen in het oppervlaktewater, gaat de prijs van leidingwater omhoog. Daarvoor sloegen de waterbedrijven voor het eerst publiekelijk alarm.
Maar er zijn wel aanpassingen nodig om dat vele water geschikt te maken voor drinkwater. “De infrastructuur die we hebben is onvoldoende om drinkwater in de nabije toekomst te garanderen. De traditionele bronnen waar we altijd goed op hebben kunnen bouwen zijn onzekerder geworden.”
Grondwaterbronnen zijn steeds vaker vervuild met bestrijdingsmiddelen, medicijnresten en meststoffen. Rivieren die zijn afhankelijk van smelt- en regenwater, en dat is “wisselend van kwaliteit en kwantiteit”. In het duingebied hebben drinkwaterbedrijven met verzilting te maken, er zit steeds meer zout in het zoete water, en dat is er moeilijk uit te krijgen.
De kwaliteit van onze kraanwater bronnen
Maar de vraag is natuurlijk, hoe goed zijn onze bronnen, hoe meten we de vervuiling en de belangrijkste vraag, kunnen drinkwaterbedrijven alle vervuiling uit het water halen.
Volgens het RIVM heeft de kwaliteit van onze drinkwaterbronnen maar deels een voldoende, 50% van alle grondwaterbronnen voldoet niet aan de kwaliteitseisen. Dat betekent dat de helft van onze grondwaterbronnen meer vervuild is dan is toegestaan. De landbouw, medicijngebruik, rioleringen, industrie en bodemverontreinigingen zijn de oorzaak van deze vervuiling.
Het aantal chemische stoffen wat voorkomt in het grondwater is veel groter dan wordt aangeven, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Maar dat zou niet tot gezondheidsproblemen leiden. Wel geven ze aan dat het belangrijk is om de hoeveelheid chemische stoffen in het grondwater te monitoren.
Niet alleen de kwaliteit van het grondwater loopt gevaar. Ook de kwaliteit van het oppervlaktewater voldoet niet aan de eisen. Het oppervlaktewater bevat resten van medicijnen, bestrijdingsmiddelen, brandvertragers en nanodeeltjes. De zuiveringsinstallaties die ons rioolwater zuiveren, zijn nog niet in staat om die chemische stoffen goed te verwijderen. Dat betekent dat die stoffen in het milieu terecht komen en dus ook in de bronnen van ons kraanwater.
Ook het chemische stofje GenX (PFAS) dat in het drinkwater van verschillende plaatsen in Zuid-Holland aangetoond is. Ondanks dit zeggen toxicologen en drinkwaterbedrijven dat dit in kleine concentraties niet schadelijk is. Maar toch maken waterbedrijven en het ministerie van Infrastructuur en Milieu zich zorgen over de kwaliteit van ons drinkwater. Schoon drinkwater betaalbaar houden wordt dus steeds moeilijker.
Kraanwater controles en veiligheidsnormen
Ons drinkwater wordt streng gecontroleerd en waterzuiveringsbedrijven moeten aan allerlei veiligheidsnormen voldoen. Maar waaruit bestaan deze veiligheidsnormen? En hoe goed zijn deze controles?
Waterzuiveringsbedrijven zijn verplicht om veilig drinkwater aan ons te leveren. En zij moeten voldoen aan de normen van het Drinkwaterbesluit. In dit besluit is voor 60 stoffen een norm opgesteld. Zo is er voor al deze 60 stoffen en limiet aangegeven, daar onder wordt het kraanwater als veilig beschouwt. Maar is dat ook echt zo?
Bij de Europese Commissie staan ongeveer 10.000 chemische stoffen geregistreerd. Zodra deze stoffen in het milieu terecht komen ontstaan er ook nog eens een mix of chemische reactie tussen deze stoffen. Volgens het Drinkwaterbesluit hoeft een waterzuiveringsbedrijf het drinkwater slechts op 60 van de ruim 10.000 chemische stoffen te onderzoeken. Voor de overige 9.940 stoffen is geen norm opgesteld. Deze worden dan ook niet gemeten. Net zoals de verbindingen of stoffen die onderling reageren, dit word ook niet gemeten.
Maar als je maar 60 van de 10.000 chemische stoffen meet, dan kun je toch niet zeggen dat ons drinkwater ‘veilig’ is?
Daar komt nog bij dat onderzoekers geen inzage in de lozingsvergunningen van de industrie hebben. En daardoor niet weten naar welke stoffen ze moeten zoeken om te ontdekken of ze eruit moeten worden gefilterd.
In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde stond een artikel dat het langetermijneffect van dagelijkse blootstelling van de mens aan lage hoeveelheden medicijnenresten in het drinkwater onbekend is.
Schoon drinkwater uit andere bronnen
Er is steeds meer drinkwater nodig, onder meer door de bevolkingsgroei. Een van de speerpunten van drinkwaterbedrijven is om bestrijdingsmiddelen, meststoffen en ook medicijnresten niet in drinkwaterbronnen terecht te laten komen. Om dat te omzeilen, gaan ze ook op zoek naar andere (water) bronnen, zoals rivierwater of zeewater. Dit zijn wel duurdere processen, die dus kosten met zich meenemen. En een ander probleem is dat het water in de rivieren niet constant is. En in periodes van droogte, zoals tijdens afgelopen zomers, daalt de hoeveelheid water in de Rijn en de Maas. Maar de lozingen in deze rivieren blijft hetzelfde, dus er vindt minder verdunning plaats, dus vervuilder water.
Als drinkwaterbedrijven ervoor kiezen om meer water uit rivieren te winnen, is ook een “veel groter distributienet” nodig. Want dit rivierwater moet dan ook verplaatst worden naar gebieden waar geen grote rivieren zijn.
Zijn de eisen voor schoon drinkwater niet veel te hoog?
Maar leggen we de lat in Nederland dan niet veel te hoog? In landen als Frankrijk en Spanje hebben ze toch veel lagere eisen voor schoon drinkwater?! Maar dat is niet zo, want de kwaliteit van drinkwater is grotendeels Europees vastgesteld en is dus voor ieder Europees land het zelfde Maar bij bepaalde stoffen zijn we in Nederland strenger dan het Europese besluit.
Zo kan er bijvoorbeeld in andere landen chloor toegevoegd worden aan het drinkwater, maar dat heeft er mee te maken dat de leidingen niet altijd op orde zijn. In de leidingen van de zuiveringsinstallatie naar de kraan zitten geregeld lekkages. Daardoor loopt er water uit, maar kunnen er ook bacteriën in het water komen. Dat is in Nederland veel minder het geval. Maar als je chloor ben je van die ziekteverwekkers af. Maar chloor kan weer mogelijk kankerverwekkende stoffen produceren.